|
De Europese Centrale Bank (ECB) mag dan wel onafhankelijk van nationale en communautaire instellingen handelen bij de besluitvorming over het monetair beleid, toch heeft zij een democratische verantwoordingsplicht en moet zij krachtens het EG-verdrag verslag uitbrengen aan het Europees Parlement en aan de Europese Raad van Ministers. De president van de ECB verschijnt eens per jaar voor het voltallige Parlement en verschillende keren per jaar voor de Economische en Monetaire Commissie. Het Parlement heeft eveneens een raadplegende functie bij de benoeming van nieuwe directieleden van de ECB.
Het bestuur van ECB ligt vooral in handen van twee belangrijke organen, de Raad van bestuur en de Directie, die allebei door de president van de ECB worden voorgezeten (zie kader). De president van de ECB moet krachtens artikel 113 van het EG-Verdrag het jaarverslag van de Bank presenteren op de plenaire vergadering van het Europees Parlement. Dit gebeurt meestal in juli, en de leden van het Europees Parlement kunnen vervolgens hun standpunten over het monetaire beleid van de ECB uiteenzetten. Ter afronding van het debat wordt een parlementaire resolutie opgesteld, waarin het Parlement tot dusver altijd duidelijk haar steun voor de onafhankelijkheid en het monetair beleid van de Bank heeft uitgesproken. Het Parlement heeft de ECB ook altijd gesteund bij haar oproep tot de lidstaten om structurele economische hervormingen door te voeren. De leden van het Europees Parlement zijn evenwel kritischer over het informatiebeleid van de Bank en hebben vaak op meer transparantie aangedrongen. Sommige voorstellen van het Parlement, zoals de publicatie van econometrische modellen, heeft de Bank reeds aangenomen, maar tegen andere verzet zij zich nog steeds. Zo verzoekt het Europees Parlement reeds lang om de publicatie van beknopte notulen van elke vergadering van de Raad van Bestuur, met inbegrip van de standpunten van voor- en tegenstanders. Het Parlement heeft er ook om verzocht dat besluiten bij stemming worden genomen in plaats van bij consensus, zodat de Bank vlugger kan reageren op de economische ontwikkelingen.
Een ander aspect van het democratisch toezicht op de ECB is de regelmatige 'monetaire dialoog' tussen de Economische en Monetaire Commissie van het Europees Parlement en de president of vice-president van de Bank. Krachtens het Verdrag 'kunnen' de leden van de directie voor de parlementaire commissies verschijnen. De eerste president van de ECB, Wim Duisenberg, stemde ermee in om vier keer per jaar voor de Economische en Monetaire Commissie te verschijnen, en de nieuwe president, Jean-Claude Trichet, heeft beloofd deze traditie te zullen voortzetten. Parlementsleden van de verschillende partijen nemen deze gelegenheid te baat om de president te ondervragen over de rol van de ECB, en hem aan de tand te voelen over de inflatiedoelstellingen, de economische situatie, het rentebeleid, structurele hervormingen, het Stabiliteitspact en vele andere kwesties. Een volledig verslag van deze vergaderingen wordt op internet gepubliceerd.
Het statuut van de ECB en de benoeming van de directieleden
Het Parlement moet eveneens worden geraadpleegd voordat er wijzigingen in het statuut van de Centrale Bank kunnen worden doorgevoerd. In maart 2003 uitten leden van het Europees Parlement kritiek op een voorstel om de stemprocedures in de Raad van bestuur van de ECB te hervormen. Dit voorstel was bedoeld om de raad beter te laten functioneren als de eurozone uitbreidt. Het Parlement wilde dat de regeling van onbeperkt stemrecht voor de presidenten van de nationale centrale banken in de eurozone, die samen met de Directie besluiten nemen over het beleid op middellange termijn, zou blijven bestaan. De ministers van Financiën drukten evenwel hun zin door en kwamen een nieuw systeem overeen, waardoor het stemrecht volgens een toerbeurt aan de landen van de eurozone toevalt, zodat niet alle presidenten elke keer stemmen.
Het Parlement moet ook worden geraadpleegd in verband met de benoeming van alle directieleden van de ECB, onder wie de president. Tijdens de huidige zittingsperiode van het Parlement werd trouwens een nieuwe president aangesteld, nadat de leden van het Europees Parlement de benoeming van Jean-Claude Trichet als hoofd van de Bank voor een termijn van acht jaar hadden goedgekeurd. De heer Trichet is president sinds 1 november 2003, de datum waarop de heer Duisenberg aftrad. Tijdens deze zittingsperiode heeft het Parlement eveneens de benoeming goedgekeurd van de nieuwe vice-president van de ECB, Lucas Papademos (2002) en van een ander lid van de directie, Gertrude Tumpel-Gugerell (2003). Voordat het Parlement op een plenaire vergadering over de benoemingen stemt, moeten de kandidaten een vragenlijst invullen die door de Economische en Monetaire Commissie is opgesteld. Ze moeten ook een door de commissie georganiseerde hoorzitting in het Parlement bijwonen, waarop de leden van het Europees Parlement de geschiktheid van de kandidaten voor de betrekking, en hun bereidheid om met het Parlement samen te werken, kunnen beoordelen. Hoewel de adviezen van het Parlement in deze gevallen niet juridisch bindend zijn, zou het vanuit politiek oogpunt onverstandig zijn indien de regeringen van de EU-lidstaten een lid van de directie benoemen over wie het voltallige Parlement een negatief advies heeft uitgebracht.
De bestuursorganen van de ECB
De ECB beschikt over twee bestuursorganen. De Raad van bestuur, die uit de directie van de ECB en de presidenten van de nationale centrale banken van de eurozone bestaat, beslist over het algemene monetaire beleid in de eurozone en stelt de rentetarieven vast. De Directie bestaat uit zes leden die worden benoemd door de staatshoofden en regeringsleiders van de landen die tot de eurozone behoren. Zij is belast met de tenuitvoerlegging van het monetair beleid op basis van de door de Raad van bestuur vastgestelde richtsnoeren.
|
