|
Mimo, że Europejski Bank Centralny (EBC), podejmując decyzje dotyczące polityki monetarnej, działa niezależnie od instytucji krajowych czy wspólnotowych, pozostaje on instytucją demokratycznie odpowiedzialną przed Parlamentem Europejskim i Radą Ministrów, którym zgodnie z Traktatem o WE musi przedstawiać roczne sprawozdania. Raz do roku Prezes EBC występuje na posiedzeniu plenarnym Parlamentu, a kilka razy do roku uczestniczy w spotkaniach parlamentarnej Komisji Gospodarczej i Walutowej. Parlament posiada głos doradczy w powoływaniu członków Zarządu Europejskiego Banku Centralnego.
EBC kierowany jest przez dwa główne organy: Radę Zarządzającą oraz Zarząd, którym przewodniczy Prezes EBC (patrz ramka). W świetle art. 113 Traktatu WE, Prezes EBC jest zobowiazany do przedstawienia rocznego sprawozdania z działalności Banku na posiedzeniu plenarnym Parlamentu, zwykle w lipcu, dając deputowanym możliwość wyrażenia swoich opinii na temat polityki monetarnej EBC. Debata kończy się przyjęciem przez Parlament rezolucji. Dotychczasowe rezolucje zdecydowanie popierają niezależność Banku oraz jego polityki. Parlament wspiera także apele jakie EBC kieruje do państw członkowskich, by kontynuowały wprowadzanie reform strukturalnych i gospodarczych. Jednocześnie jednak deputowani wielokrotnie krytykowali politykę informacyjną Banku i czesto domagali się jej większej przejrzystości. Bank przyjął niektóre z propozycji Parlamentu, jak na przykład opublikowanie modeli ekonometrycznych, lecz nadal nie wyraził zgody na pozostałe sugestie. Jednym z powtarzających się postulatów Parlamentu jest żądanie publikowania krótkich protokołów z każdego z posiedzeń Rady Zarządzającej, uwzględniających stanowiska obu stron, zarówno tej popierającej jak i sprzeciwiającej się. Parlament domagał się również, aby decyzje podejmowane były raczej przez głosowanie niż consensus, co przyspieszyłoby reakcję Banku na zmiany gospodarcze.
Kolejnym elementem kontroli demokratycznej EBC jest stały "dialog monetarny" prowadzony przez parlamentarną Komisję Gospodarczą i Walutową oraz prezesa lub wiceprezesa Banku. W myśl Traktatu, członkowie Rady Zarządzającej "mogą" występować przed komisjami parlamentarnymi, zaś pierwszy prezes EBC, Wim Duisenberg, zgodził się występować przed Komisją Gospodarczą i Walutową cztery razy w roku. Nowy prezes, Jean-Claude Trichet, obiecał tej tradycji przestrzegać. Deputowani różnych opcji politycznych bardzo poważnie potraktowali możliwość zgłaszania pytań do prezesa EBC na temat roli Banku, pytając go o zamierzenia odnośnie inflacji, sytuację gospodarczą, politykę stóp procentowych, reformy strukturalne, Pakt Stabilności i wiele innych kwestii. Stenogramy z tych posiedzeń publikowane są na stronach internetowych.
Statut EBC i powoływanie członków Zarządu
Wszelkie zmiany dotyczące Statutu Banku Centralnego wymagają konsultacji z Parlamentem. W marcu 2003 r., deputowani skrytykowali propozycję reformy procedur dotyczacych głosowania w Radzie Zarządzającej EBC, które miały pozwolić jej na lepsze funkcjonowanie w rozszerzonej w przyszłości strefie euro. Parlament pragnął utrzymać zasadę nierestrykcyjnego prawa głosu dla wszystkich prezesów narodowych banków centralnych w strefie euro, którzy razem z Zarządem podejmowaliby decyzje dotyczące polityki średnioterminowej. Jednak ministrowie finansów zdecydowali, że pójdą dalej i przyjęli nowy system, w którym państwa strefy euro będą rotacyjnie przekazywać sobie prawo głosu. Oznacza to, że prezes danego banku centralnego nie za każdym razem będzie mógł głosować.
Konsultacja z Parlamentem wymagana jest również przy powoływaniu członków Zarządu EBC, w tym prezesa. To właśnie podczas obecnej kadencji Parlamentu, deputowani wyrazili zgodę na powołanie Jean-Claude'a Trichet na prezesa Banku na okres ośmiu lat. Jean-Claude Trichet objął funkcję prezesa Banku 1 listopada 2003 r. i zastąpił na tym stanowisku Wima Duisenberga. Podczas obecnej kadencji, w 2002 r. deputowani przyjęli również nominację Lucasa Papademosa na nowego wiceprezesa EBC, a w 2003 r. nominację innego członka Zarządu, Gertrudy Tumpel-Gugerell. Przed głosowaniem Parlamentu nad powołaniem nowych członków kandydat proszony jest o udzielenie odpowiedzi na pisemne interpelacje zebrane przez Komisję Gospodarczą i Walutową. Kandydat musi również uczestniczyć w posiedzeniu Parlamentu Europejskiego zorganizowanym przez komisję, podczas którego deputowani mogą ocenić kompetencje kandydata na dane stanowisko oraz jego chęć współpracy z Parlamentem. Mimo, że w tych przypadkach opinie Parlamentu nie są prawnie wiążące, byłoby nierozsądnym politycznie posunięciem, gdyby rządy UE powołały na członka Zarządu osobę, która została odrzucona przez cały Parlament.
Organy zarządzające EBC
EBC kierowany jest przez dwa organy. Rada Zarządzająca składa się z Zarządu oraz prezesów narodowych banków centralnych państw strefy euro i podejmuje decyzje dotyczące polityki monetarnej w strefie euro oraz ustala stopy procentowe. Zarząd natomiast składa się z sześciu członków powoływanych przez szefów państw bądź szefów rządów państw strefy euro i wprowadza w życie politykę monetarną na podstawie celów określonych przez Radę Zarządzającą.
|
