| Efficiëntere financiële markten zijn van het grootste belang voor de economische toekomst van Europa. De afgelopen jaren heeft het Europees Parlement een gestage stroom wetgeving goedgekeurd om de bedrijfstakken die zich in de hele EU bezighouden met financiële diensten te integreren en tegelijkertijd twee doelstellingen met elkaar te verzoenen: meer concurrentie in de branche en een betere bescherming van beleggers. Het Parlement heeft zorgvuldig geluisterd naar de vertegenwoordigers van het bedrijfsleven en de consumenten, waardoor uiteindelijk evenwichtiger en werkbaarder wetgeving uit de bus is gekomen.
Door de integratie van de Europese financiële markten moeten er voordelen ontstaan voor het bedrijfsleven, de beleggers en de consumenten. Bedrijven zullen gemakkelijker in andere lidstaten kapitaal kunnen opnemen en werknemers kunnen zich aansluiten bij een pensioenfonds dat wordt beheerd door een onderneming in een andere lidstaat. Dankzij meer concurrentie zal kapitaal goedkoper worden, wat weer de groei en de werkgelegenheid in de reële economie stimuleert. Maar deze openstelling van de markt moet hand in hand gaan met strenger toezicht en een sterker regelgevend kader, om instabiliteit op de markt en fraude te voorkomen. Door integratie van de financiële markten in de EU zal naar verwachting het BBP in de loop van 10 jaar met 1,1% stijgen (130 mrd euro) en zal de werkgelegenheid met 0,5% toenemen. De integratie van de aandelenmarkten moet leiden tot een daling van de kosten van kapitaal met 0,5%.
In mei 1999 heeft de Commissie op aandringen van het Parlement een Actieplan financiële diensten ingediend met 42 maatregelen om de nationale financiële markten samen te voegen tot één Europese markt. Volgens de Europese Raad in Lissabon moest het plan in 2005 volledig zijn uitgevoerd, en vrijwel alle maatregelen zijn sindsdien goedgekeurd. Het Parlement heeft het streven naar openstelling van de markten ondersteund, maar ook aangedrongen op een sterkere bescherming van beleggers. In één geval - overnamebiedingen - moest het voorstel volledig worden herzien, nadat het Parlement het eerste ontwerp van de hand had gewezen, omdat het van mening was dat hierin onvoldoende rekening werd gehouden met de gevolgen voor bepaalde lidstaten, met name Duitsland.
De gevolgen van deze nieuwe wetgeving worden al zichtbaar. De branche heeft een begin gemaakt met rationalisering en herstructurering. De grensoverschrijdende handel is toegenomen en de financiële instellingen hebben hun aanwezigheid in andere lidstaten versterkt. En ruimere mogelijkheden voor beleggen en sparen maken de ondernemingen minder afhankelijk van het verstrekken van leningen.
Aanpak van handel met voorkennis
Het Parlement heeft o.a. een richtlijn goedgekeurd om het manipuleren van financiële markten te verbieden, bijvoorbeeld door het plaatsen van beleggingsorders met de bedoeling een verkeerd beeld van de vraag te scheppen, of door het verspreiden van onjuiste informatie of geruchten om de prijzen te beïnvloeden. Volgens de richtlijn is het voor personen met voorkennis ook verboden om te handelen met financiële instrumenten als dergelijke informatie van invloed zou kunnen zijn op de prijs ervan. Deze voorschriften moeten uiterlijk in oktober 2004 door de lidstaten worden uitgevoerd en zijn van essentieel belang om het vertrouwen van de beleggers in een open financiële sector te versterken.
Een andere richtlijn is bedoeld om het voor ondernemingen gemakkelijker te maken kapitaal in andere lidstaten op te nemen, en wel door invoering van één Europees document (ookwel "paspoort" genoemd) voor instellingen die effecten uitgeven, zodat een prospectus dat in een land van de EU erkend is, ook in de rest van de EU geldig is. Om de administratieve rompslomp tot een minimum te beperken, heeft het Parlement ervoor gezorgd dat deze richtlijn uitzonderingen mogelijk maakt voor kleine ondernemingen: aandelenoffertes voor een bedrag van minder dan 2,5 mln euro per jaar zijn vrijgesteld. Ook is gevolg gegeven aan de wens van het Parlement dat emittenten van obligaties met een hoge waarde kunnen kiezen aan welke regelgevende instantie zij zich onderwerpen. De lidstaten moeten deze wet uiterlijk in juli 2005 uitvoeren.
Een andere wet, de richtlijn beleggingsdiensten, is bedoeld om liquide, concurrerende, transparante markten tot stand te brengen voor de uitvoering van opdrachten, bijvoorbeeld het kopen en verkopen van aandelen. Banken en beleggingsmaatschappijen zullen opdrachten voor aankoop en verkoop intern of met eigen kapitaal kunnen compenseren ("matchen") zonder naar een gereglementeerde markt te gaan. In landen als het Verenigd Koninkrijk, waar dit nu al is toegestaan, internaliseren grote instellingen en beleggingsmaatschappijen 15% à 30% van de opdrachten. Deze openstelling van de markten gaat gepaard met strengere eisen op het gebied van de transparantie van prijzen. Het Parlement heeft eraan bijgedragen dat het oorspronkelijke voorstel is verduidelijkt en zodanig aangepast dat het beter aansluit op verschillende marktsituaties, waarbij een verschil wordt gemaakt tussen professionele en kleine beleggers en vrijstellingen gelden voor bedrijven die zich alleen bezighouden met de uitvoering.
Een richtlijn over transparantie bevat minimumregels voor de informatie die alle beursgenoteerde ondernemingen op Europees niveau moeten publiceren. Doel is het bevorderen van het vertrouwen van beleggers in bedrijven waarvan de aandelen in andere landen worden verhandeld, wat van essentieel belang is om grensoverschrijdende financiële beleggingen aan te moedigen. Ondernemingen moeten in hun jaarverslagen de door een accountant goedgekeurde financiële overzichten opnemen alsmede een verslag over de bedrijfsactiviteiten en verklaringen van de persoon die verantwoordelijk is voor de informatie. Ook halfjaarlijkse verslagen zijn verplicht, maar hiervoor gelden minder zware eisen dan voor de jaarverslagen. Op verzoek van het Parlement zijn kwartaalrekeningen niet dwingend voorgeschreven.
Overnamebiedingen: twee mogelijkheden
Doel van deze richtlijn was het op EU-vlak vaststellen van standaardregels voor het verwerven van een meerderheidsbelang in beursgenoteerde ondernemingen. De richtlijn bevat een gemeenschappelijke definitie van een billijke prijs en strenge bepalingen over de informatievoorziening. De bescherming van kleine aandeelhouders vormde een centraal vraagstuk.
Deze richtlijn heeft een lange geschiedenis. Na meer dan 12 jaar onderhandelen heeft het Parlement in 2001 met de kleinst mogelijke meerderheid een overeenkomst met de Raad verworpen waarin geen rekening werd gehouden met grote verschillen tussen de lidstaten op het gebied van het vennootschapsrecht. De tegenstemmende Parlementsleden vonden dat met het compromis niet voor iedereen gelijke randvoorwaarden werden gecreëerd. Het gebruik van defensieve maatregelen die op sommige markten, zoals Duitsland, gebruikelijk zijn, werd wel beperkt, terwijl er niet werd getornd aan de mogelijkheid van meervoudige stemrechten, die in de noordelijke landen de norm vormen en feitelijk de werking van een defensieve maatregel kunnen hebben.
Na de afwijzing van de eerste richtlijn is de Commissie met een nieuw voorstel gekomen, maar dit voldeed nog steeds niet aan de wensen van het Parlement voldeed en is daarom na onderhandelingen tussen leden van het Europees Parlement en de Raad ingrijpend gewijzigd. In het uiteindelijke compromis, dat in december 2003 is goedgekeurd, wordt erkend dat er tussen de lidstaten verschillen in wetgeving en marktpraktijken bestaan, en wordt hun de mogelijkheid geboden zich aan bepaalde voorschriften niet te onderwerpen. In de praktijk kunnen de lidstaten ondernemingen blijven toestaan om defensieve maatregelen te hanteren. De richtlijn regelt ook de kwestie van de meervoudige stemrechten, die de Commissie buiten beschouwing had gelaten.
Een andere maatregel om beleggers te beschermen was de richtlijn over het bedrijfseconomisch toezicht op financiële conglomeraten. Daarmee wordt een gat gedicht in de bestaande wetgeving, die niet van toepassing is op transacties binnen een dergelijke groep. Door de nieuwe regelgeving wordt het risico verkleind dat zulke conglomeraten, gedefinieerd als ondernemingen waarvan de activa voor tenminste 40% bestaan uit financiële entiteiten, in financiële moeilijkheden komen. Een aantal hiervan behoort tot de grootste financiële groepen ter wereld en een crisis zou niet alleen individuele beleggers, maar de hele financiële sector klappen toebrengen. De richtlijn geldt voor rekeningen over het financiële jaar vanaf 1 januari 2005.
Weer een andere richtlijn heeft tot doel een interne markt voor verzekeringsbemiddeling tot stand te brengen. Sinds december 2003 heeft een verzekeringsmakelaar die in een van de lidstaten geregistreerd is, het recht om zijn diensten in andere lidstaten aan te bieden. Momenteel wordt 50% van de verzekeringspolissen door bemiddelaars verkocht, maar er zijn er maar weinig die hun diensten buiten hun eigen land aanbieden.
Tenslotte is er vooruitgang geboekt bij de interne markt voor bedrijfspensioenregelingen. Volgens een nieuwe richtlijn, die medio 2005 in werking treedt, kan een in een lidstaat geregistreerd pensioenfonds de pensioenregeling beheren van een onderneming die in een ander land gevestigd is, zonder dat hiervoor verdere registratie nodig is. Daardoor zal het bijvoorbeeld voor werknemers van multinationale ondernemingen gemakkelijker worden hun pensioenen van het ene land naar het andere over te hevelen.
|
