Πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο

Έως σήμερα, υπήρξαν έξι πολυετή δημοσιονομικά πλαίσια (ΠΔΠ), μεταξύ άλλων για την περίοδο 2021-2027. Η Συνθήκη της Λισαβόνας μετέτρεψε το ΠΔΠ από διοργανική συμφωνία σε κανονισμό. Το ΠΔΠ, το οποίο θεσπίζεται για περίοδο τουλάχιστον πέντε ετών, έχει στόχο να διασφαλίζει ότι οι δαπάνες της ΕΕ εξελίσσονται ομαλά και εντός των ορίων των ιδίων πόρων της. Καθορίζει τις διατάξεις με τις οποίες πρέπει να συμμορφώνεται ο ετήσιος προϋπολογισμός της ΕΕ, ώστε να διασφαλίζεται η δημοσιονομική πειθαρχία. Συγκεκριμένα, ο κανονισμός για το ΠΔΠ καθορίζει ανώτατα όρια δαπανών για ευρείες κατηγορίες δαπανών, τα αποκαλούμενα κονδύλια. Στις 2 Μαΐου 2018 η Επιτροπή υπέβαλε νομοθετικές προτάσεις σχετικά με νέο ΠΔΠ για την περίοδο 2021-2027. Στον απόηχο της έξαρσης COVID-19, η Επιτροπή υπέβαλε, στις 27 Μαΐου 2020, σχέδιο ανάκαμψης (NextGenerationEU) που περιλάμβανε αναθεωρημένες προτάσεις για το ΠΔΠ και τους ιδίους πόρους, καθώς και τη δημιουργία ενός μέσου ανάκαμψης ύψους 750 δισεκατομμυρίων EUR. Η δέσμη εγκρίθηκε στις 16 Δεκεμβρίου 2020 σε συνέχεια διοργανικών διαπραγματεύσεων.

Νομική βάση

• Άρθρο 312 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης·
• κανονισμός (ΕΕ, Ευρατόμ) 2020/2093 του Συμβουλίου, της 17ης Δεκεμβρίου 2020, για τον καθορισμό του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου για τα έτη 2021-έως 2027·
• κανονισμός (ΕΕ, Ευρατόμ) 2020/2092 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 16ης Δεκεμβρίου 2020, περί γενικού καθεστώτος αιρεσιμότητος για την προστασία του προϋπολογισμού της Ένωσης·
• κανονισμός (ΕΕ) 2020/2094 του Συμβουλίου, της 14ης Δεκεμβρίου 2020, σχετικά με τη θέσπιση Μέσου Ανάκαμψης της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη στήριξη της ανάκαμψης μετά την κρίση της νόσου COVID-19·
• διοργανική συμφωνία, της 16ης Δεκεμβρίου 2020, μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη δημοσιονομική πειθαρχία, τη συνεργασία σε δημοσιονομικά θέματα και τη χρηστή δημοσιονομική διαχείριση, καθώς και τους νέους ιδίους πόρους, συμπεριλαμβανομένου ενός οδικού χάρτη για την εισαγωγή νέων ιδίων πόρων.

Ιστορικό

Κατά τη δεκαετία του 1980 αναπτύχθηκε συγκρουσιακό κλίμα στις σχέσεις μεταξύ των θεσμικών οργάνων λόγω μιας αυξανόμενης αναντιστοιχίας ανάμεσα στους διαθέσιμους πόρους και τις πραγματικές δημοσιονομικές ανάγκες. Η έννοια του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου αναπτύχθηκε προκειμένου να αμβλυνθεί η διαμάχη, να ενισχυθεί η δημοσιονομική πειθαρχία και να βελτιωθεί η εκτέλεση μέσω καλύτερου σχεδιασμού. Η πρώτη διοργανική συμφωνία για τον σκοπό αυτόν συνήφθη το 1988. Περιλάμβανε τις δημοσιονομικές προοπτικές για την περίοδο 1988-1992, γνωστές ως δέσμη Delors Ι, οι οποίες είχαν στόχο να παράσχουν τους αναγκαίους πόρους για τη δημοσιονομική υλοποίηση της Ενιαίας Ευρωπαϊκής Πράξης. Στις 29 Οκτωβρίου 1993 συνήφθη νέα διοργανική συμφωνία και συμφωνήθηκαν οι δημοσιονομικές προοπτικές για την περίοδο 1993-1999 (δέσμη Delors ΙΙ), πράγμα που επέτρεψε τον διπλασιασμό των κονδυλίων των διαρθρωτικών ταμείων και την αύξηση του ανώτατου ορίου των ιδίων πόρων (1.4.1). Η τρίτη διοργανική συμφωνία σχετικά με τις δημοσιονομικές προοπτικές για την περίοδο 2000-2006, γνωστή και ως Ατζέντα 2000, υπογράφηκε στις 6 Μαΐου 1999, ένας δε από τους κυριότερους στόχους της ήταν η διασφάλιση των αναγκαίων πόρων για τη χρηματοδότηση της διεύρυνσης. Η τέταρτη διοργανική συμφωνία, η οποία κάλυπτε την περίοδο 2007-2013, συνήφθη στις 17 Μαΐου 2006.

Η Συνθήκη της Λισαβόνας, μετέτρεψε το ΠΔΠ από διοργανική συμφωνία σε κανονισμό του Συμβουλίου, ο οποίος υπόκειται στην έγκριση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Πέρα από τον καθορισμό των «ποσών των ανώτατων ετήσιων ορίων των πιστώσεων για αναλήψεις υποχρεώσεων ανά κατηγορία δαπανών και του ετήσιου ανώτατου ορίου των πιστώσεων για πληρωμές», το άρθρο 312 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) αναφέρει ότι το ΠΔΠ πρέπει επίσης να προβλέπει «οποιαδήποτε άλλη διάταξη απαιτείται για την ομαλή διεξαγωγή της ετήσιας διαδικασίας του προϋπολογισμού». Ο κανονισμός για το ΠΔΠ συνοδεύεται από διοργανική συμφωνία που καλύπτει τους τομείς της δημοσιονομικής πειθαρχίας, της συνεργασίας σε θέματα προϋπολογισμού, και της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης.

Το πέμπτο ΠΔΠ, το οποίο κάλυπτε την περίοδο 2014-2020, εγκρίθηκε στις 2 Δεκεμβρίου 2013. Αυτό το ΠΔΠ ήταν το πρώτο που εγκρίθηκε με βάση τις νέες διατάξεις της Συνθήκης της Λισαβόνας, σύμφωνα με τις οποίες το Συμβούλιο, ακολουθώντας ειδική νομοθετική διαδικασία, εγκρίνει ομόφωνα τον κανονισμό για το ΠΔΠ, αφού λάβει την έγκριση του Κοινοβουλίου. Ήταν επίσης το πρώτο όπου σημειώθηκε μείωση των συνολικών ποσών σε πραγματικούς όρους. Μία από τις προϋποθέσεις του Κοινοβουλίου για την αποδοχή του ΠΔΠ ήταν, εν προκειμένω, να πραγματοποιηθεί υποχρεωτική ενδιάμεση αναθεώρηση, που θα του επέτρεπε να επαναξιολογήσει και να προσαρμόσει τις δημοσιονομικές ανάγκες στη διάρκεια της περιόδου του ΠΔΠ, εάν χρειαζόταν. Επίσης, η συμφωνία διασφάλισε μεγαλύτερη ευελιξία, ώστε να καταστεί δυνατή η πλήρης αξιοποίηση των προγραμματισμένων ποσών, διαμόρφωσε μια εικόνα της πορείας προς ένα πραγματικό σύστημα ιδίων πόρων για την ΕΕ, και εξασφάλισε δημοσιονομική ενότητα και διαφάνεια, καθώς και επαρκή κοινοβουλευτικό έλεγχο. Στις 20 Ιουνίου 2017, εγκρίθηκε αναθεωρημένο ΠΔΠ για την περίοδο 2014-2020, με συμφωνία όσον αφορά την παροχή πρόσθετης στήριξης για μέτρα σχετικά με τη μετανάστευση, την απασχόληση και την ανάπτυξη. Επίσης, ενισχύθηκαν ο Μηχανισμός Ευελιξίας και το αποθεματικό επείγουσας βοήθειας, με αποτέλεσμα να μπορούν να μετατοπιστούν περαιτέρω πόροι μεταξύ γραμμών του προϋπολογισμού και μεταξύ ετών, ώστε να καταστεί δυνατή η αντίδραση σε απρόβλεπτα συμβάντα και σε νέες προτεραιότητες.

Το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο 2021-2027

Στις 2 Μαΐου 2018, η Επιτροπή υπέβαλε νομοθετικές προτάσεις σχετικά με ΠΔΠ για την περίοδο 2021-2027. Η πρόταση της Επιτροπής ανερχόταν σε 1 134,6 δισεκατομμύρια EUR (σε τιμές του 2018) σε πιστώσεις αναλήψεων υποχρεώσεων, ποσό που συνιστά το 1,11 % του ΑΕΕ της ΕΕ των 27. Περιλάμβανε αυξήσεις για τη διαχείριση των συνόρων, τη μετανάστευση, την ασφάλεια, την άμυνα, την αναπτυξιακή συνεργασία, και την έρευνα, μεταξύ άλλων. Πρότεινε περικοπές, ειδικότερα για την πολιτική συνοχής και τη γεωργική πολιτική. Η συνολική αρχιτεκτονική επρόκειτο να εξορθολογιστεί (από 58 σε 37 προγράμματα δαπανών), η δε Επιτροπή πρότεινε ένα σύνολο ειδικών μέσων εκτός των ανώτατων ορίων του ΠΔΠ, για τη βελτίωση της ευελιξίας στην κατάρτιση του προϋπολογισμού της ΕΕ. Προβλεπόταν, εξάλλου, να ενσωματωθεί το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάπτυξης (ΕΤΑ) στο ΠΔΠ. Η Επιτροπή επίσης πρότεινε να εκσυγχρονιστεί το σκέλος των εσόδων, με την εισαγωγή διαφόρων νέων κατηγοριών ιδίων πόρων.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εξέδωσε ψηφίσματα σχετικά με το ΠΔΠ για την περίοδο 2021-2027, στις 14 Μαρτίου και στις 30 Μαΐου 2018. Στις 14 Νοεμβρίου 2018, το Κοινοβούλιο περιέγραψε περαιτέρω τη διαπραγματευτική εντολή του, μεταξύ άλλων με την τροποποίηση του σχεδίου κανονισμού για το ΠΔΠ και της προτεινόμενης διοργανικής συμφωνίας, και με την κατάρτιση πίνακα με αναλυτικά αριθμητικά στοιχεία ανά τομέα και πρόγραμμα. Διευκρίνισε ότι το ανώτατο όριο του ΠΔΠ για τις αναλήψεις υποχρεώσεων θα πρέπει να αυξηθεί από 1,0 % (για την ΕΕ των 28) σε 1,3 % του ενωσιακού ΑΕΕ (για την ΕΕ των 27), ήτοι 1 324 δισεκατομμύρια EUR (σε τιμές του 2018), που συνιστά αύξηση κατά 16,7 % σε σύγκριση με την πρόταση της Επιτροπής. Θα πρέπει να παραμείνουν αμετάβλητα σε πραγματικούς όρους τα κονδύλια για την κοινή γεωργική πολιτική και την πολιτική συνοχής, ενώ θα πρέπει να ενισχυθούν περαιτέρω διάφορες προτεραιότητες, συμπεριλαμβανομένων των προγραμμάτων «Ορίζων Ευρώπη», Erasmus+ και LIFE· θα πρέπει να δημιουργηθεί μια νέα «Εγγύηση για τα Παιδιά» (5,9 δισεκατομμύρια EUR) και ένα νέο Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης (4,8 δισεκατομμύρια EUR)· θα πρέπει να υπερτετραπλασιαστεί (σε πάνω από 12 δισεκατομμύρια EUR) η χρηματοδότηση για τους αποκεντρωμένους οργανισμούς που ασχολούνται με τη διαχείριση της μετανάστευσης. Θα πρέπει η συνεισφορά του προϋπολογισμού της ΕΕ στην επίτευξη των στόχων για το κλίμα να οριστεί σε 25 % τουλάχιστον των δαπανών του ΠΔΠ για την περίοδο 2021-2027, να εφαρμοστεί στους σχετικούς τομείς πολιτικής και να αυξηθεί σε 30 % το αργότερο έως το 2027. Θα πρέπει να είναι υποχρεωτική η ενδιάμεση αναθεώρηση του ΠΔΠ.

Στις 30 Νοεμβρίου 2018 και στις 5 Δεκεμβρίου 2019, το Συμβούλιο δημοσίευσε σχέδιο «διαπραγματευτικού πλαισίου», το οποίο κάλυπτε επίσης οριζόντια και τομεακά ζητήματα που εμπίπτουν κανονικά στο πεδίο εφαρμογής των προγραμμάτων δαπανών τα οποία υπόκεινται στη συνήθη νομοθετική διαδικασία (κάτι που επικρίθηκε από το Κοινοβούλιο) [1]. Το Συμβούλιο τάχθηκε υπέρ ενός ΠΔΠ συνολικού ύψους 1 087 δισεκατομμυρίων EUR σε πιστώσεις αναλήψεων υποχρεώσεων, σε τιμές του 2018 (1,07 % του ΑΕΕ της ΕΕ των 27), ποσό πολύ χαμηλότερο από τις προσδοκίες του Κοινοβουλίου.

Στις 10 Οκτωβρίου 2019 και στις 13 Μαΐου 2020, μετά τις ευρωπαϊκές εκλογές, το Κοινοβούλιο επικαιροποίησε την εντολή του και ζήτησε από την Επιτροπή να υποβάλει πρόταση για σχέδιο έκτακτης ανάγκης για το ΠΔΠ, ώστε να υπάρχει δίχτυ ασφαλείας για την προστασία των δικαιούχων των προγραμμάτων της ΕΕ σε περίπτωση που χρειαστεί να παραταθεί το τρέχον ΠΔΠ, λαμβανομένης υπόψη της διαφωνίας στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.

Παράλληλα, στις 14 Ιανουαρίου 2020, η Επιτροπή υπέβαλε πρόταση για ένα Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης ως πρόσθετο στοιχείο της δέσμης προτάσεων για το ΠΔΠ στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας.

Μετά την κρίση COVID-19 και τις σοβαρές οικονομικές επιπτώσεις των αναγκαίων περιορισμών, η Επιτροπή δημοσίευσε, στις 27 και 28 Μαΐου 2020 [2], τροποποιημένες προτάσεις για ένα ΠΔΠ ύψους 1 100 δισεκατομμυρίων EUR και ένα πρόσθετο μέσο ανάκαμψης (NextGenerationEU/NGEU)[3] αξίας 750 δισεκατομμυρίων EUR (σε τιμές του 2018), εκ των οποίων 500 δισεκατομμύρια EUR θα χορηγούντο υπό μορφή επιχορηγήσεων και 250 δισεκατομμύρια EUR ως δάνεια. Η δέσμη περιλάμβανε νομοθετικές προτάσεις για νέα χρηματοδοτικά μέσα, καθώς και αλλαγές σε ήδη υποβληθέντα προγράμματα του ΠΔΠ. Η χρηματοδότηση της πρόσθετης δέσμης προγραμματιζόταν να καλυφθεί με δανεισμό από τις χρηματοπιστωτικές αγορές. Για τον σκοπό αυτόν, η Επιτροπή τροποποίησε επίσης την πρόταση απόφασης για τους ιδίους πόρους, ώστε να καταστεί δυνατός ο δανεισμός έως 750 δισεκατομμυρίων EUR. Προτάθηκε να αυξηθεί σε 1,4 % του ΑΕΕ το ανώτατο όριο των ιδίων πόρων για πληρωμές, καθώς και να εφαρμοστεί πρόσθετη προσωρινή αύξηση 0,6 % του ΑΕΕ, με σκοπό να καλυφθούν οι αυξημένες δανειστικές και δανειοδοτικές δραστηριότητες. Τέλος, η δέσμη της Επιτροπής περιλάμβανε αύξηση κατά 11,5 δισεκατομμύρια EUR στο ανώτατο όριο των αναλήψεων υποχρεώσεων του ΠΔΠ 2014-2020 για το έτος 2020, προκειμένου να αρχίσει η κινητοποίηση της στήριξης πριν από το νέο ΠΔΠ.

Στις 21 Ιουλίου 2020, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εξέδωσε συμπεράσματα[4] σχετικά με την προσπάθεια ανάκαμψης (NextGenerationEU), το ΠΔΠ 2021-2027 και τους ιδίους πόρους. Στο πλαίσιο της προσπάθειας ανάκαμψης εγκρίθηκαν 750 δισεκατομμύρια EUR για την περίοδο 2021-2023. Ωστόσο, η συνιστώσα επιχορηγήσεων μειώθηκε από 500 σε 390 δισεκατομμύρια EUR και η συνιστώσα δανεισμού αυξήθηκε από 250 σε 360 δισεκατομμύρια EUR. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο απέρριψε την προς τα άνω αναθεώρηση του ανώτατου ορίου του ΠΔΠ για το έτος 2020. Το συνολικό ανώτατο όριο για τις αναλήψεις υποχρεώσεων στο ΠΔΠ 2021-2027 ορίστηκε σε 1 074,3 δισεκατομμύρια EUR. Επιπλέον, στα συμπεράσματα αναφέρθηκε η πρόθεση να θεσπιστεί καθεστώς αιρεσιμότητας για την προστασία του προϋπολογισμού και του NGEU. Από την 1η Ιανουαρίου 2021, συμφωνήθηκε ένας νέος ίδιος πόρος με βάση τα μη ανακυκλωμένα απορρίμματα πλαστικών συσκευασιών, προγραμματίστηκε δε να καταβληθούν προσπάθειες για την εισαγωγή, στη διάρκεια του ΠΔΠ 2021-2027, άλλων ιδίων πόρων που θα χρησιμοποιηθούν για την έγκαιρη αποπληρωμή των δανείων στο πλαίσιο του NGEU. Η προτεινόμενη νομική βάση για το NGEU ήταν το άρθρο 122 ΣΛΕΕ, δυνάμει του οποίου η ΕΕ μπορεί να θεσπίζει τα κατάλληλα μέτρα για την αντιμετώπιση της οικονομικής κατάστασης, με ειδική πλειοψηφία στο Συμβούλιο και χωρίς τη συμμετοχή του Κοινοβουλίου στη νομοθετική διαδικασία.

Το Κοινοβούλιο αντέδρασε αμέσως στα συμπεράσματα αυτά εκδίδοντας ψήφισμα στις 23 Ιουλίου 2020, όπου χαρακτήρισε ιστορική κίνηση τη δημιουργία του μέσου ανάκαμψης, αλλά αποδοκίμασε τις περικοπές που πραγματοποιήθηκαν σε μελλοντοστραφή προγράμματα. Επέμεινε ότι, πέρα από τα ποσά που πρότεινε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, πρέπει να πραγματοποιηθούν στοχευμένες αυξήσεις για προγράμματα σχετικά με το κλίμα, την ψηφιακή μετάβαση, την υγεία, τη νεολαία, τον πολιτισμό, τις υποδομές, την έρευνα, τη διαχείριση των συνόρων και την αλληλεγγύη. Επανέλαβε ακόμη ότι δεν θα ενέκρινε το ΠΔΠ προτού επιτευχθεί συμφωνία όσον αφορά τη μεταρρύθμιση του συστήματος ιδίων πόρων της ΕΕ, με στόχο να καλυφθούν τουλάχιστον οι δαπάνες που συνδέονται με το NGEU (κεφάλαιο και τόκος), ώστε να διασφαλιστεί η αξιοπιστία και βιωσιμότητά του. Το Κοινοβούλιο ζήτησε επίσης, ως μέρος της αρμόδιας για τον προϋπολογισμό αρχής, να συμμετέχει πλήρως στο μέσο ανάκαμψης, σύμφωνα με την κοινοτική μέθοδο.

Οι τριμερείς συνομιλίες με τη συμμετοχή του Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Επιτροπής ξεκίνησαν τον Αύγουστο του 2020 και ολοκληρώθηκαν στις 10 Νοεμβρίου 2020. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έδωσε την πολιτική του έγκριση στη συνολική δέσμη ΠΔΠ στις 11 Δεκεμβρίου 2020, συμπεριλαμβανομένων του NGEU, των ιδίων πόρων, και του γενικού καθεστώτος αιρεσιμότητας για την προστασία του προϋπολογισμού της Ένωσης. Ο κανονισμός του Συμβουλίου για το ΠΔΠ 2021-2027 εκδόθηκε στις 17 Δεκεμβρίου, αφότου εγκρίθηκε από το Κοινοβούλιο.

Στις 16 Σεπτεμβρίου 2020, το Κοινοβούλιο υπέβαλε την υποχρεωτική νομοθετική γνώμη του και έτσι άνοιξε τον δρόμο για την έγκριση και επικύρωση της απόφασης για τους ιδίους πόρους (και, συνεπώς, τη δρομολόγηση του μέσου ανάκαμψης της ΕΕ). Και τα 27 κράτη μέλη κύρωσαν την απόφαση για τους ιδίους πόρους έως τις 31 Μαΐου 2021, με αποτέλεσμα να είναι σε θέση η ΕΕ να αρχίσει να εκδίδει χρεωστικούς τίτλους στις κεφαλαιαγορές στο πλαίσιο του NGEU. Το 2021 συγκεντρώθηκαν ήδη 71 δισεκατομμύρια EUR.

Την 1η Ιανουαρίου 2021, τέθηκε σε ισχύ ένας νέος μηχανισμός για την προστασία του προϋπολογισμού της ΕΕ από παραβιάσεις των αρχών του κράτους δικαίου, μία ακόμη προϋπόθεση του Κοινοβουλίου για να δώσει την έγκρισή του.

Πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο (ΕΕ των 27) (εκατομμύρια EUR, τιμές του 2018)

Ειδικότερα, το Κοινοβούλιο κατόρθωσε να εξασφαλίσει:

• 15 δισεκατομμύρια EUR επιπλέον σε σύγκριση με την πρόταση του Ιουλίου του 2020, ποσό το οποίο προορίζεται για εμβληματικά προγράμματα: «Ορίζων Ευρώπη», Erasmus+, EU4Health, InvestEU, Ταμείο Διαχείρισης των Συνόρων, Μηχανισμός Γειτονίας, Ανάπτυξης και Διεθνούς Συνεργασίας (ΜΓΑΔΣ), ανθρωπιστική βοήθεια, Δικαιώματα και αξίες, Δημιουργική Ευρώπη·
• έναν νομικά δεσμευτικό χάρτη πορείας για την εισαγωγή νέων ιδίων πόρων της ΕΕ·
• τη σταδιακή αύξηση του συνολικού ανώτατου ορίου για το ΠΔΠ 2021-2027 από 1 074,3 σε 1 085,3 δισεκατομμύρια EUR σε τιμές του 2018 (όπως εξηγείται κατωτέρω)·
• 1 δισεκατομμύριο EUR επιπλέον για τον Μηχανισμό Ευελιξίας·
• ένα νέο διαδικαστικό βήμα («διαδικασία δημοσιονομικού ελέγχου») για τη δημιουργία μηχανισμών αντιμετώπισης μελλοντικών κρίσεων δυνάμει του άρθρου 122 ΣΛΕΕ, με δυνητικές σημαντικές δημοσιονομικές επιπτώσεις·
• τη συμμετοχή του Κοινοβουλίου στη χρήση των εξωτερικών εσόδων για ειδικό προορισμό (ΕΕΕΠ) του NGEU, τη γενική επαναξιολόγηση των ΕΕΕΠ και των δανειοληπτικών και δανειοδοτικών πράξεων κατά την επόμενη αναθεώρηση του δημοσιονομικού κανονισμού, και τις ρυθμίσεις για τη συνεργασία στις μελλοντικές διαπραγματεύσεις για το ΠΔΠ·
• μια βελτιωμένη μεθοδολογία παρακολούθησης του κλίματος, για την επίτευξη του στόχου να αφιερώνεται τουλάχιστον το 30 % των δαπανών του ΠΔΠ/NGEU στη στήριξη των κλιματικών επιδιώξεων[5]·
• έναν νέο ετήσιο στόχο για τη βιοποικιλότητα (7,5 % το 2024 και 10 % το 2026 και το 2027), και τον σχεδιασμό μεθοδολογίας για τον υπολογισμό των δαπανών που αφορούν την ισότητα των φύλων·
• τη μεταρρύθμιση της συλλογής, της ποιότητας και της συγκρισιμότητας των δεδομένων σχετικά με τους δικαιούχους, με σκοπό την καλύτερη προστασία του προϋπολογισμού της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων των δαπανών του NGEU.

Στις άλλες συνιστώσες του ΠΔΠ 2021-2027 που αντιστοιχούν στις προτεραιότητες του Κοινοβουλίου συγκαταλέγονται:

• η ενσωμάτωση του ΕΤΑ στον προϋπολογισμό της ΕΕ·
• συνολικά επίπεδα χρηματοδότησης για τη γεωργία και τη συνοχή, μεγέθους συγκρίσιμου με εκείνο της περιόδου 2014-2020·
• η θέσπιση του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης.

Η κύρια πηγή για τις αυξήσεις (11 δισεκατομμύρια EUR) θα προέλθει από έναν νέο μηχανισμό ο οποίος θα συνδέεται με τα πρόστιμα που εισπράττονται από την Ένωση, με αποτέλεσμα την αυτόματη χορήγηση πρόσθετων κονδυλίων στα οικεία προγράμματα κατά την περίοδο 2022-2027. Επομένως, το συνολικό ανώτατο όριο του επταετούς ΠΔΠ θα ανέλθει σταδιακά σε 1 085,3 δισεκατομμύρια EUR σε τιμές του 2018, δηλαδή 2 δισεκατομμύρια EUR επιπλέον, σε πραγματικές τιμές, από το ισοδύναμο ανώτατο όριο του ΠΔΠ 2014-2020 (1 083,3 δισεκατομμύρια EUR σε τιμές του 2018, εξαιρουμένου του Ηνωμένου Βασιλείου, αλλά συμπεριλαμβανομένου του ΕΤΑ).

Περαιτέρω συμπληρωματικές ενισχύσεις (2,5 δισεκατομμύρια EUR) προέρχονται από τα περιθώρια που παραμένουν αδιάθετα εντός των ανώτατων ορίων που καθορίζονται από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Ποσό 1 δισεκατομμυρίου EUR προέρχεται από επανεισροές από την Επενδυτική Διευκόλυνση ΑΚΕ (ΕΤΑ), προς όφελος του ΜΓΑΔΣ. Ποσό 0,5 δισεκατομμυρίου EUR προέρχεται από αποδεσμευμένες πιστώσεις στον τομέα της έρευνας, προς όφελος του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» (άρθρο 15 παράγραφος 3 του δημοσιονομικού κανονισμού).

Δυνάμει της ΔΣ, οι αποπληρωμές και οι τόκοι των οφειλών ανάκτησης πρέπει να χρηματοδοτούνται από τον προϋπολογισμό της ΕΕ στο πλαίσιο των ανώτατων ορίων του ΠΔΠ για την περίοδο 2021-2027, «μεταξύ άλλων με επαρκή έσοδα από νέους ιδίους πόρους που θα εισαχθούν μετά το 2021». Τούτο δεν προδικάζει τον τρόπο με τον οποίον θα αντιμετωπιστεί το ζήτημα αυτό στα μελλοντικά ΠΔΠ, από το 2028 και μετά, ρητός δε στόχος είναι η διατήρηση των προγραμμάτων και των ταμείων της ΕΕ.

Στις 22 Δεκεμβρίου 2021, η Επιτροπή πρότεινε νέους ιδίους πόρους και στοχευμένη τροποποίηση του κανονισμού για το ΠΔΠ. Βάσει ενδιάμεσης έκθεσης, το Κοινοβούλιο εξέδωσε ψήφισμα στις 13 Σεπτεμβρίου 2022 επ’ αυτής. Τα μέτρα που περιέχονται στην τροποποίηση αποσκοπούν κυρίως στην αύξηση των ανώτατων ορίων ώστε να εγγράφονται οι δαπάνες για το μελλοντικό Κοινωνικό Ταμείο για το Κλίμα, καθώς και στη θέσπιση νέου μηχανισμού που θα καταστήσει δυνατή την αυτόματη αύξηση των ανώτατων ορίων από το 2025, ώστε να εγγράφονται τυχόν πρόσθετα έσοδα που προκύπτουν από νέους ιδίους πόρους για την πρόωρη αποπληρωμή του χρέους του NGEU.

Η Επιτροπή δήλωσε ότι θα παρουσιάσει επανεξέταση της λειτουργίας του ΠΔΠ έως την 1η Ιανουαρίου 2024[6] και, κατά περίπτωση, προτάσεις αναθεώρησης.

Στην ανακοίνωσή της, της 18ης Μαΐου 2022, σχετικά με την αρωγή και ανασυγκρότηση της Ουκρανίας, η Επιτροπή ανέφερε ότι «οι απρόβλεπτες ανάγκες που δημιουργήθηκαν από τον πόλεμο στην Ευρώπη υπερβαίνουν κατά πολύ τα μέσα που διατίθενται στο τρέχον πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο».

Στις 19 Μαΐου 2022, το Κοινοβούλιο ζήτησε νομοθετική πρόταση για την πλήρη αναθεώρηση του ΠΔΠ το συντομότερο δυνατόν και το αργότερο έως το πρώτο τρίμηνο του 2023.

Έως το τέλος του 2022, το Κοινοβούλιο αναμένεται να εγκρίνει έκθεση σχετικά με την αναβάθμιση του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου 2021-2027: ένας ανθεκτικός προϋπολογισμός της ΕΕ, κατάλληλος για νέες προκλήσεις, ώστε να τροφοδοτήσει τις εργασίες της Επιτροπής για την ενδιάμεση επανεξέταση και αναθεώρηση του ΠΔΠ.

Για περισσότερες πληροφορίες επί του θέματος, επισκεφθείτε τον ιστότοπο της Επιτροπής Προϋπολογισμών.

 

Alix Delasnerie

09-2022